ALESSANDRO BARICCO - ΧΙΛΙΑΕΝΝΙΑΚΟΣΙΑ

Σ’ αυτό το μικρό αφήγημα, ο τορινέζος συγγραφέας γράφει με λιτότητα και σεβασμό για την ζωή του ΝΤΑΝΥ ΜΠΟΥΝΤΜΑΝ ΤΙ ΝΤΙ ΛΕΜΟΝ "ΧΙΛΙΑΕΝΝΙΑΚΟΣΙΑ" μεγάλου πιανίστα, που γεννήθηκε και έζησε και έπαιξε πάνω στο Ατμόπλοιο ΒΙΡΤΖΙΝΙΑΝ στα χρόνια του μεσοπολέμου. Γεννήθηκε πάνω στο πλοίο το 1900 γι’ αυτό και τον φώναζαν Χιλιαεννιακόσια. Δεν κατέβηκε ποτέ απ’ το πλοίο. Διαβάστε τον τελευταίο μονόλογο...

...
Όλη εκείνη η πολιτεία...δεν έβλεπες ούτε που τελείωνε...
Το τέλος παρακαλώ, θα μπορούσαμε να δούμε το τέλος; Κι ο θόρυβος.
Πάνω σ' εκείνη την αναθεματισμένη τη σκάλα... ήταν τόσο όμορφα όλα... κι εγώ ήμουνα σπουδαίος μ'εκείνο το παλτό, έκανα στράκες, ήταν σίγουρο ότι θα κατέβαινα, κανένα πρόβλημα δεν υπήρχε
Με το γαλάζιο μου καπέλο
Πρώτο σκαλοπάτι, δεύτερο σκαλοπάτι, τρίτο σκαλοπάτι
Δεν είναι αυτό που είδα που με σταμάτησε
Είναι αυτό που δεν είδα
Το αναζήτησα μα δεν υπήρχε, σε όλη εκείνη την ατελείωτη πόλη, υπήρχαν τα πάντα, εκτός
Όλα υπήρχαν
Το μόνο που δεν υπήρχε ήταν το τέλος. Εκείνο που δεν είδα ήταν που τελείωναν όλ' αυτά. Το τέλος του κόσμου

Σκέψου λοιπόν τώρα: ένα πιάνο. Τα πλήκτρα ξεκινούν κάπου. Και τελειώνουν κάπου. Ξέρεις ότι είναι ογδονταοκτώ, κανείς δεν μπορεί να σε κοροϊδέψει. Δεν είναι ατελείωτα αυτά. Εσύ είσαι ατελείωτος, και πάνω σ'αυτά τα πλήκτρα, είναι ατελείωτη και η μουσική που μπορείς να φτιάξεις. Αυτά είναι ογδονταοκτώ. Εσύ είσαι ατελείωτος. Αυτό μου αρέσει εμένα. Αυτό μπορεί να το ζήσει κανείς.
Αν εγώ κατέβω εκείνη τη σκάλα, και μπροστά μου ξεδιπλωθεί ένα κλαβιέ με εκατομμύρια πλήκτρα, εκατομμύρια και δισεκατομμύρια, που δεν τελειώνουν ποτέ, κι αυτή είναι η αληθινή πραγματικότητα, ότι δεν τελειώνουν ποτέ κι ότι εκείνο το κλαβιέ είναι ατελείωτο, τότε
Σ'εκείνο το κλαβιέ δεν υπάρχει μουσική που μπορείς να παίξεις. Κάθεσαι σε λάθος σκαμνάκι: εκείνο είναι το πιάνο όπου παίζει ο Θεός
Χριστέ μου, μα να έβλεπες τους δρόμους
Μόνο τους δρόμους να έβλεπες, ήτανε χιλιάδες, πως τα καταφέρνετε εσείς εκεί πέρα να διαλέξετε
Να διαλέξετε μια γυναίκα
Ένα σπίτι, ένα οικόπεδο δικό σας, ένα τοπίο για να κοιτάξετε, έναν τρόπο για να πεθαίνετε
Με όλον τον κόσμο
Όλο εκείνο τον κόσμο από πάνω σας, που δεν ξέρετε καν που τελειώνει
Και πόσος είναι
Δεν φοβόσαστε ποτέ, εσείς ότι θα γίνετε χίλια κομμάτια μόνο και μόνο αν τη συλλογιστείτε, αυτή την απεραντοσύνη, μόνο αν τη συλλογιστείτε; Αν τη ζήσετε...
Εγώ γεννήθηκα πάνω σ'αυτό το πλοίο. Κι από δω περνούσε ο κόσμος, αλλά δυο χιλιάδες άτομα τη φορά. Κι εδώ έβλεπες επιθυμίες, όχι όμως περισσότερες απ' όσες χωρούσαν ανάμεσα σε μια πλώρη και σε μια πρύμνη. Έπαιζες την ευτυχία σου, πάνω σ' ένα κλαβιέ που δεν ήταν ατελείωτο.
Έτσι έμαθα εγώ. Όσο για τη γη, αυτή είναι ένα καράβι πολύ μεγάλο για μένα. Ειν' ένα ταξίδι πολύ μακρύ. Είναι μια γυναίκα πολύ όμορφη. Είναι ένα άρωμα πολύ δυνατό. Είναι μια μουσική που δεν ξέρω να παίζω.
Με συγχωρείτε. Αλλά δεν θα κατέβω. Αφήστε με να γυρίσω πίσω.
Σας παρακαλώ
Προσπάθησε τώρα να καταλάβεις, αν μπορείς
Όλος εκείνος ο κόσμος μέσα στα μάτια
Τρομακτικός μα και όμορφος
Υπερβολικά όμορφος
Κι ο τρόμος που με ξαναγύριζε πίσω
Στο καράβι, ξανά και για πάντα
Μικρό καράβι
Εκείνος ο κόσμος μέσα στα μάτια, κάθε νύχτα ξανά
Φαντάσματα
Μπορεί και να πεθάνεις, αν τ'αφήσεις να κάνουν τα δικά τους
Η λαχτάρα να κατέβω
Ο τρόμος να το τολμήσω
Τρελαίνεσαι έτσι
Κάτι πρέπει να κάνει κανείς κι εγώ το έκανα
Πρώτα το φαντάστηκα
Μετά το έκανα
Κάθε μέρα, για χρόνια ολόκληρα
Δώδεκα χρόνια
Δισεκατομμύρια στιγμές
Μια κίνηση αόρατη, αργή
Εγώ, που δε στάθηκα ικανός να κατέβω από τούτο το καράβι, για να σωθώ, κατέβηκα απ' τη ζωή μου.
Σκαλι σκαλί. Κάθε σκαλοπάτι και μια επιθυμία. Κάθε βήμα, μια επιθυμία που της έλεγα αντίο.
Δεν είμαι τρελός, αδερφέ μου. Δεν είμαστε τρελοί, όταν βρίσκουμε έναν τρόπο να σωθούμε. Είμαστε παμπόνηροι σαν τα πεινασμένα ζώα. Καμιά σχέση με τρέλα. Πρόκειται για μεγαλοφυϊα. Για γεωμετρία. Για τελειότητα. Οι επιθυμίες μου ξέσκιζαν την ψυχή. Θα μπορούσα να τις ζήσω, μα δεν τα κατάφερα.
Γι'αυτό τις μάγεψα.
Και μια μια τις άφησα πίσω μου. Γεωμετρία. Άψογη δουλειά. Όλες τις γυναίκες του κόσμου τις μάγεψα παίζοντας μια ολόκληρη νύχτα για μια γυναίκα, μία, με δέρμα διάφανο, με χέρια γυμνά από κοσμήματα, με γάμπες κομψές, το κεφάλι της κυμάτιζε στον ήχο της μουσικής μου, χωρίς ουτ' ένα χαμόγελο, χωρίς να παίρνει το βλέμμα της στιγμή, μια νύχτα ολόκληρη, κι όταν σηκώθηκε δεν ήταν εκείνη που έβγαινε απ' τη ζωή μου, ήταν όλες οι γυναίκες του κόσμου μαζί.
Τους πατεράδες, μια και πατέρας δεν θα γίνω ποτέ, τους μάγεψα παρακολουθώντας ένα μωρό να πεθαίνει, για μέρες, καθισμένος στο πλάι του, χωρίς να χάσω τίποτα από κείνο το τρομακτικό πανέμορφο θέαμα, ήθελα να είμαι το τελευταίο πράγμα που θα έβλεπε στον κόσμο, κι όταν έφυγε, κοιτάζοντάς με στα μάτια, δεν ήταν εκείνο που έφυγε, μα όλοι οι γιοί που δεν απόκτησα ποτέ μου.
Τη γη, που ήταν γη δική μου, σε κάποιο σημείο του κόσμου, τη μάγεψα ακούγοντας το τραγούδι κάποιου που ερχόταν απ' το Βορρά, τον άκουγες κι έβλεπες, έβλεπες την κοιλάδα, τα βουνά τριγύρω, το ποτάμι να κατηφορίζει αργά, το χιόνι το χειμώνα, τους λύκους τη νύχτα, κι όταν εκείνος ο άνθρωπος τελείωσε το τραγούδι του, τελείωσε και η γη μου μαζί, για πάντα, όπου κι αν βρισκόταν.
Τους φίλους που λαχτάρησα τους μάγεψα παίζοντας για σένα και μαζί με σένα. Εκείνη τη νύχτα, στο ύφος σου, στα μάτια σου, εγώ τους είδα όλους, κι όταν έφυγες εσύ, τους πήρες όλους μαζί σου.
Αποχαιρέτησα το μεγαλείο, όταν είδα τα τεράστια παγόβουνα στη θάλασσα του Βορρά να γκρεμίζονται, νικημένα απ' τη ζέστη, είπα αντίο στα θαύματα, όταν είδα ανθρώπους κατασακατεμένους απ' τον πόλεμο να γελάνε, είπα αντίο στο θυμό, όταν είδα να γεμίζουν με δυναμίτη αυτό το καράβι, είπα αντίο στη μουσική, στη μουσική μου, τη μέρα που κατάφερα να την κλείσω ολόκληρη μέσα σε μια και μοναδική στιγμιαία νότα, και είπα αντίο στη χαρά, μαγεύοντάς την, όταν σε είδα να έρχεσαι εδώ.
Δεν είναι τρέλα αδερφέ μου. Είναι γεωμετρία. Αληθινή γλυπτική. Εγώ αφόπλισα τη δυστυχία. Φυγάδευσα τη ζωή μου μακριά απ' τις επιθυμίες μου. Αν μπορούσες να ξανατραβήξεις εσύ το δρόμο το δικό μου, θα τις συναντούσες τη μία μετά την άλλη, μαγεμένες, ακίνητες, σταματημένες εκεί για πάντα, να σημαδεύουν τη ρότα αυτού του παράξενου ταξιδιού, που σε κανέναν άλλο εκτός από σένα δεν έχω ποτέ διηγηθεί...